Ovaj članak pruža potrebne podatke o standardima za ispitivanje otpornosti na požar koji se odnose na sposobnost uzorka sistemske konstrukcije da spreči širenje plamena ili dima u potpuno razvijenom požaru i/ili sposobnost ispitivanog uzorka da održi konstruktivnu stabilnost u požarnim uslovima.
Ispitivanje otpornosti građevinskog elementa na požar uključuje određivanje njegovog ponašanja kada se izloži određenim uslovima zagrevanja i pritiska, obično onima koji simuliraju požar u zatvorenom prostoru, npr. sobi. Otpornost na požar je jedno od nekoliko svojstava konstrukcije ili sistema, pa se zbog toga ne može jednostavno posmatrati kao svojstvo specifičnih materijala koji se koriste u konstrukciji ili sistemu.
Standardi za ispitivanje performansi otpornosti na požar koji se najčešće navode su britanski standardi (BS 476: Delovi od 20 do 24). Evropski standardi (EN 1363 do 1366) postepeno će zameniti BS 476, a sadašnji ekvivalenti su navedeni u nastavku. U evropskim standardima (normama), građevinske elemente i konstrukcije treba ispitivati i klasifikovati prema njihovim performansama odvajanja požara i nepropusnosti za dim u skladu sa sistemom u kojem se svojstva označavaju slovom, npr. R, E ili I i indeksom koji pokazuje vreme u kome je očuvano svako specifično svojstvo.
Evropski standardi
EN 13501: Deo 2: 2016 - Požarna klasifikacija građevinskih proizvoda i građevinskih elemenata (Deo 2): Klasifikacija na osnovu rezultata ispitivanja otpornosti na požar, isključujući opremu za ventilaciju)
Ovaj standard ima za cilj da uskladi postupke za klasifikaciju otpornosti na požar građevinskih proizvoda i elemenata na osnovu definisanih procedura ispitivanja koristeći podatke o ispitivanjima otpornosti na požar i curenja dima.
EN 1363: Deo 1: 2012 - Ispitivanja otpornosti na požar (Deo 1: Opšti zahtevi)
Ovaj deo uspostavlja opšte principe za određivanje otpornosti na požar različitih elemenata konstrukcije, gde su aspekti i postupci ispitivanja zajednički za sve specifične metode ispitivanja.
EN 1363: Deo 2: 1999 - Ispitivanja otpornosti na požar (Deo 2: Alternativne i dodatne procedure)
Ovaj deo identifikuje specifičan scenario zagrevanja gde su standardni uslovi dati u EN 1363: Deo 1 neprikladni zbog drugih dodatnih faktora koje treba razmotriti, poput prirode proizvoda ili sistema, predviđene upotrebe i regulatornih zahteva. Alternativni uslovi uključuju krivu ugljovodoničnog požara, krivu sporog zagrevanja i krivu spoljašnjeg požara.
EN 1364: Deo 1: 2015 - Ispitivanja otpornosti nenosećih konstrukcija na požar (Deo 1: Zidovi)
Svrha ispitivanja jeste da se izmeri sposobnost reprezentativnih uzoraka nenosećih zidova, sa i bez zastakljenja za unutrašnju i spoljnu konstrukciju, osim za fasadne zidove i zidove sa vratima.
EN 1364: Deo 2: 2018 - Ispitivanja otpornosti nenosećih konstrukcija na požar (Deo 2: Plafoni)
Ovo ispitivanje se primenjuje na plafone koji su spušteni pomoću visilica ili pričvršćeni direktno na noseći ram, kao i na samonosive plafone. Ispitivanje plafona se izvodi za dve karakteristične situacije, tj. za delovanje požara sa donje strane plafona i za delovanje požara sa gornje strane plafona (kada je požar ograničen u zatvorenoj šupljini).
EN 1364: Deo 3: 2014 - Ispitivanja otpornosti nenosećih konstrukcija na požar (Deo 3: Zid-zavesa – potpuna konfiguracija, ceo sklop)
Ovaj metod se primenjuje na sisteme zid-zavesa, koji se oslanjaju na podnu(e) ploču(e), projektovane za potrebe obezbeđenja otpornosti na požar koja je utvrđena u uslovima izloženosti dejstvu unutrašnjeg ili spoljašnjeg požara.
EN 1364: Deo 4: 2014 - Ispitivanja otpornosti nenosećih konstrukcija na požar (Deo 4: Zid-zavesa – delimična konfiguracija)
Ovaj standard definiše metod za određivanje otpornosti na požar delova zid-zavesa koji sadrže proizvod ispune bez protivpožarnih karakteristika pri izloženosti dejstvu požara sa unutrašnje ili spoljašnje strane. Ovaj metod ispitivanja uključuje ocenu koja se odnosi na otpadajuće delove koji mogu da dovedu do povreda. Standard može da se koristi i za određivanje otpornosti na požar radi proširenja polja primene delova sistema zid-zavesa, koji su prethodno ispitani prema EN 1364: Deo 3.
EN 1365: Deo 1: 2012 - Ispitivanja otpornosti nosećih konstrukcija na požar (Deo 1: Zidovi)
Ovim ispitivanjem se meri sposobnost reprezentativnog uzorka nosećeg zida da se odupre širenju požara sa jedne strane i da održi svoju nosivost. Ispitivanje je primenljivo i na unutrašnje i spoljašnje zidove u uslovima izlaganja unutrašnjem ili spoljašnjem požaru.
EN 1365: Deo 2: 2014 - Ispitivanja otpornosti nosećih konstrukcija na požar (Deo 2: Međuspratne i krovne konstrukcije)
Ovim delom se utvrđuje metod određivanja otpornosti na požar međuspratnih konstrukcija, bez šupljina ili sa neventilisanim šupljinama, krovnih konstrukcija, sa ili bez šupljina (ventilisanih ili neventilisanih), kao i međuspratnih i krovnih konstrukcija koje uključuju zastakljene elemente. Izlaganje požaru je sa donje strane.
EN 1365: Deo 3: 1999 - Ispitivanja otpornosti nosećih konstrukcija na požar (Deo 3: Grede)
Ovim delom se utvrđuje metod određivanja otpornosti greda na požar, koje mogu biti sa ili bez primenjenih sistema zaštite od požara i sa ili bez šupljina. Otpornost greda na požar se ocenjuje prema kriterijumu nosivosti.
EN 1365: Deo 4: 1999 - Ispitivanja otpornosti nosećih konstrukcija na požar (Deo 4: Stubovi)
Ovaj deo utvrđuje metod određivanja otpornosti stubova na požar kada su potpuno izloženi požaru sa svih strana. Otpornost stuba na požar se ocenjuje prema kriterijumu nosivosti.
EN 1366: Deo 1: 2014 - Ispitivanja otpornosti servisnih instalacija na požar (Deo 1: Ventilacioni kanali)
Ovim delom se utvrđuje metod za određivanje otpornosti vertikalnih i horizontalnih ventilacionih kanala na požar pri standardnim požarnim uslovima. Ispitivanjem se određuje otpornost na požar kanala koji su izloženi delovanju požara sa spoljašnje strane (kanal A) i delovanju požara sa unutrašnje strane (kanal B). Performanse kanala se ocenjuju prema kriterijumima integriteta, izolativnosti i curenja dima.
EN 1366: Deo 2: 2015 - Ispitivanje otpornosti servisnih instalacija na požar (Deo 2: Klapne otporne na požar)
Svrha ovog ispitivanje jeste da se oceni sposobnost mehaničkih uređaja kao što su protivpožarne klapne (klapne otporne na požar) da u požarnim uslovima spreče širenje vatre, dima i gasova iz jednog požarnog sektora u drugi kroz sistem kanala za vazduh koji mogu da prodiru kroz protivpožarne zidove i podove.
Merenja temperature i integriteta se izvode na delovima ispitne konstrukcije. Nepropusnost sistema protivpožarne klapne se meri merenjem direktnog protoka, uz održavanje konstantne razlike pritiska preko zatvorene protivpožarne klapne. Nepropusnost protivpožarne klapne u zatvorenom položaju se meri na temperaturi okoline.
EN 1366: Deo 3: 2009 - Ispitivanje otpornosti na požar servisnih instalacija (Deo 3: Zaptivne ispune)
Ovaj deo standarda utvrđuje metod ispitivanja kojim se ocenjuje doprinos sistema za zaptivanje prodora otpornosti na požar razdvajajućih elemenata kada kroz njih prodiru instalacije. Svrha ispitivanje jeste da se ocene efekti takvog prodora na integritet i izolativnost predmetnog razdvajajućeg elementa, integritet i izolativnost sistema zaptivanja prodora, izolacione karakteristike instalacije (instalacija) koja prodire kroz element i gubitak integriteta instalacije.
EN 1366: Deo 4: 2006+A1:2010 - Ispitivanje otpornosti servisnih instalacija na požar (Deo 4: Trakasti zaptivači)
Svrha ovog ispitivanja je da oceni efekat trakastog zaptivača na integritet i izolativnost konstrukcije, kao i integritet i izolacione karakteristike trakastog zaptivača. Takođe se ocenjuje efekat pomeranja noseće konstrukcije na požarne karakteristike trakastih zaptivača.
EN 1366: Deo 5: 2010 - Ispitivanje otpornosti na požar servisnih instalacija (Deo 5: Servisni kanali i okna)
Svrha ovog ispitivanja jeste da se izmeri sposobnost reprezentativnog horizontalnog servisnog kanala ili vertikalnog servisnog okna, koji prolaze kroz podove ili zidove i zatvaraju cevi i kablove, da spreče širenje požara iz jednog požarnog sektora u drugi. Ispitivanjem se utvrđuje ponašanje kanala i okana pri dejstvu požara sa spoljašnje ili unutrašnje strane. Performanse kanala i okana se ocenjuju prema kriterijumima integriteta i izolacije.
EN 1366: Deo 6: 2004 - Ispitivanje otpornosti na požar servisnih instalacija (Deo 6: Izdignuti i dvostruki podovi)
Ovaj deo standarda određuje metod ispitivanja za reprezentativne uzorke izdignutog ili šupljeg poda kada su izloženi određenom režimu zagrevanja i opterećenja. Delovanje požara je unutar plenuma, sa donje strane poda. Primenjeno požarno opterećenje može biti prema standardnoj ili redukovanoj (održava se temperatura do 500°C) vremensko-temperaturnoj krivoj. Kriterijumi performansi se ocenjuju u pogledu izolativnosti, integriteta i nosivosti.
EN 1366: Deo 8: 2004 - Ispitivanje otpornosti na požar servisnih instalacija (Deo 8: Kanali za ekstrakciju dima)
Ovaj deo je pripremljen da bi se ocenilo da li kanali otporni na požar koji su prethodno ispitani prema EN 1366-1 (kanal A i kanal B) na adekvatan način funkcionišu kao kanali za odvođenje dima. Kanali za odimljavanje prelaze u drugi požarni sektor iz požarnog sektora iz kojeg se odvodi dim u slučaju požara, a u uslovima potpuno razvijenog požara. Ispitivanje je podesno samo za četvorostrane kanale izrađene od negorivih materijala (Klase reakcije na požar A1 i A2). Curenje se meri na sobnoj i na povišenim temperaturama. Kriterijumi performansi koji se ocenjuju su curenje dima, izolativnost, integritet i mehanička stabilnost.
EN 1366: Deo 9: 2008 - Ispitivanje otpornosti na požar servisnih instalacija (Deo 9: Kanali za ekstrakciju dima iz jednog požarnog sektora)
Ovaj deo standarda utvrđuje metod ispitivanja za određivanje otpornosti na požar kanala za odvođenje dima koji su predviđeni za upotrebu unutar samo jednog požarnog sektora. Kod takvih primena, sistem za odimljavanje je predviđen za rad do flešovera (obično 600°C). Ovaj metod ispitivanja je podesan samo za kanale izrađene od negorivih materijala (Klase reakcije na požar A1 i A2-s1, d0). Primenjuje se samo na kanale koji imaju četiri strane ili su okruglog preseka. Ovo ispitivanje je namenjeno samo za horizontalne kanale za odvođenje dima predviđene samo za jedan požarni sektor. Ovaj metod ispitivanja iz dela 9 primenjuje se samo na kanale za odimljavanje koji ne prolaze kroz druge požarne sektore. Oni reprezentuju izloženost požaru koji je u fazi razvoja (pre flešovera). Za kanale za odvođenje dima koji prolaze kroz druge požarne sektore treba koristiti metod ispitivanja opisan u EN 1366-8.
EN 1634: Deo 1: 2014+A1:2018 - Ispitivanje otpornosti na požar i propuštanja dima kroz vrata, sklopove za zatvaranje, prozore koji se mogu otvarati i građevinske okove (Deo 1: Ispitivanje otpornosti na požar vrata, sklopova za zatvaranje i prozora koji se mogu otvarati)
Ovim delom standarda utvrđuje se metod određivanja otpornosti na požar vrata i sklopova za zatvaranje koji su projektovani za ugradnju u otvore vertikalnih razdvajajućih elemenata, uključujući okretna vrata, horizontalna i vertikalna klizna vrata i neizolovane čelične jednoslojne preklopne kapke, odnosno roletne. Kriterijumi perfomansi koji se ocenjuju su izolativnost, integritet i zračenje.
Britanski standardi
BS 476: Deo 20: 1987 (BS EN 1363: Deo 1: 2012) - Metode za određivanje otpornosti građevinskih elemenata na požar (opšti principi)
Ovaj deo opisuje opšte postupke i opremu koja je potrebna za određivanje otpornosti građevinskih elemenata na požar. Trebalo bi da se koristi zajedno sa odgovarajućim delom iz grupe standarda BS 476 (delovi od 21 do 24), koji opisuju detaljan postupak za ispitivanje pojedinačnih elemenata konstrukcije.
BS 476: Deo 21: 1987 (BS EN 1365: Delovi 1 do 4) - Metode za određivanje otpornosti nosećih građevinskih elemenata na požar
Ovaj standard opisuje metode za određivanje otpornosti nosećih greda, stubova, podova, ravnih krovova i zidova na požar. Grede i stubovi se ocenjuju u pogledu nosivosti, dok se razdvajajući elementi, kao što su podovi, ravni krovovi i zidovi ocenjuju u pogledu nosivosti, integriteta i izolativnosti.
BS 476: Deo 22: 1987 (BS EN 1364: Delovi 1 i 2: 1999) - Metode za određivanje otpornosti nenosećih građevinskih elemenata na požar
Ovaj standard opisuje metode za određivanje otpornosti na požar nenosećih pregradnih zidova, vrata, sklopova za zatvaranje, plafonskih membrana i zastakljenih elemenata konstrukcije u pogledu integriteta i, gde je to potrebno, izolativnosti.
BS 476: Deo 23: 1987 - Metode za određivanje doprinosa komponenti otpornosti na požar konstrukcije
Ovaj standard opisuje metode ispitivanja za određivanje doprinosa spuštenih plafona otpornosti na požar čeličnih greda, kao i za određivanje doprinosa ekspandirajućih zaptivki otpornosti na požar drvenih vrata.
BS 476: Deo 24: 1987 (BS EN 1366: Deo 1: 1999) - Metode za određivanje otpornosti ventilacionih kanala na požar
Ovaj standard opisuje metode koje se koriste za ispitivanje i merenje sposobnosti kanala da spreči širenje požara iz jednog požarnog sektora u drugi. Rezultati su izraženi prema kriterijumima stabilnosti, integriteta i izolativnosti.
BS 7346-3:1990 (BS EN 12101-1:2005) - Komponente sistema za kontrolu dima i toplote
Ovaj standard opisuje metode za određivanje otpornosti na požar protivdimnih zavesa, ako se ti elementi koriste kao deo sistema za kontrolu dima.
Međunarodni standardi
ISO 834: Deo 1: 1999 - Opšti zahtevi
U ovom delu se navode opšti principi koji se odnose na opremu, instrumente i procedure kod metoda utvrđivanja otpornosti na požar različitih elemenata konstrukcija kada se podvrgnu uslovima izloženosti standardnom požaru.
ISO 834: Deo 4: 2000 - Posebni zahtevi za noseće vertikalne razdvajajuće elemente konstrukcija
Ovaj deo standarda se primenjuje na vertikalne noseće elemente za razdvajanje građevinskih konstrukcija kada su izloženi požaru s jedne strane. Performanse otpornosti na požar ispitivanog uzorka koje se ocenjuju su izolativnost, integritet i nosivost.
ISO 834: Deo 5: 2000 - Posebni zahtevi za noseće horizontalne razdvajajuće elemente konstrukcija
Ovaj deo se primenjuje na horizontalne noseće razdvajajuće elemente građevinskih konstrukcija kao što su podovi i krovovi, uključujući i noseće elemente koji sadrže grede, kada su izloženi požaru sa donje strane. Performanse otpornosti na požar ispitivanog uzorka koje se ocenjuju su izolativnost, integritet i nosivost.
ISO 834: Deo 6: 2000 - Posebni zahtevi za grede
U ovom delu se utvrđuju postupci za određivanje otpornosti na požar greda kada se ispituju samostalno u situaciji kada su dve vertikalne i donja strana izložene zagrevanju. U suprotnom se moraju reprodukovati odgovarajući uslovi izloženosti požaru. Greda se ocenjuje prema kriterijumu nosivosti.
ISO 834: Deo 7: 2000 - Posebni zahtevi za stubove
Ovaj deo utvrđuje postupke za određivanje otpornosti na požar stubova kada se ispituju samostalno. Stub se ispituje tako što se potpuno izloži požaru sa svih strana, osim kada moraju da se reprodukuju drugi odgovarajući uslovi izloženosti požaru. Stub se ocenjuje prema kriterijumu nosivosti.
ISO 834: Deo 8: 2000 - Posebni zahtevi za nenoseće vertikalne razdvajajuće elemente konstrukcija
Ovaj deo standarda se primenjuje na vertikalne razdvajajuće elemente građevinske konstrukcije kada su izloženi požaru s jedne strane. Kriterijumi performansi otpornosti na požar ispitivanog uzorka koji se ocenjuju su izolativnost i integritet.
ISO 834: Deo 9: 2003 - Posebni zahtevi za nenoseće plafonske elemente konstrukcija
Ovaj deo određuje otpornost na požar plafona koji se ocenjuje prema kriterijumima izolativnosti i integriteta, kada je plafon izložen zagrevanju sa donje strane. Metod ispitivanja se može primeniti na samonosive plafone i konstrukcije spuštenih plafona.
Australijski standardi
AS 1530: Deo 4: 2005 - Ispitivanje otpornosti građevinskih elemenata na požar
Ovaj standard pridržava se opštih principa i postupaka koji su sadržani u seriji standarda ISO 834 i drugim pratećim dokumentima, ali ih objedinjuje u jednom dokumentu. Standard daje metod za određivanje otpornosti građevinskih elemenata na požar, uključujući zidove, podove, krovove, plafone, stubove, grede, vrata, neizolovane zastakljene elemente, kanale za vazduh, prodore instalacija i protivpožarne klapne. Građevinski propisi Australije (Building Code of Australia - BCA) priznaju usklađenost sa propisima kad se relevantni građevinski sistem ispituje u skladu sa ovim standardom.
AS 4072: Deo 1: 2005 - Komponente za zaštitu otvora u razdvajajućem elementu otpornom na požar (Deo 1: Prodori instalacija i konstrukcijski spojevi)
U ovom delu definisani su zahtevi za ispitivanje, tumačenje rezultata ispitivanja, kao i za ugradnju sistema za zaptivanje prodora i sistema za zaptivanje konstrukcijskih spojeva u elementima konstrukcije otpornim na požar. Standard se zasniva na ispitivanju standardnih konfiguracija i definiše minimalne uslove za ove sisteme za zaustavljanje požara. Namenjen ja za dopunu uslova za zaštitu od požara iz propisa BCA i treba da se koristi zajedno sa opisima načina ispitivanja koji su navedeni u AS 1530: Deo 4.
AS 5113 - Ispitivanje širenja požara i klasifikacija spoljnih zidova zgrada
Ovde se daje precizna naznaka požarnih performansi zidnih obloga i zidnih sklopova. Na standard AS 5113 će se pozivati u novoj metodi verifikacije koja će omogućiti industriji da verifikuje požarne performanse spoljašnjih sistema oblaganja u odnosu na relevantne zahteve za performanse NCC-a.
Ocene/procene
U izveštajima o ispitivanju samo se navodi šta je ispitivano i ne pokazuju se odstupanja. Promene konstrukcije koja je ispitivana prema australijskim, britanskim ili evropskim standardima zahtevaće ili drugo ispitivanje požara ili tehničku ocenu.
Ocena je teorijska studija koju je sproveo nezavisni konsultant za požare i koja dozvoljava neka odstupanja od ispitivane konstrukcije. Priroda i obim svakog odstupanja u velikoj meri će zavisiti od veličine i konfiguracije ispitnog uzorka.
Pored toga, mogu se napraviti ocene koje su specifične za projekat i sprovesti ispitivanja koja su prilagođena specifičnim potrebama građevinskog projekta.
Tehnička podrška kompanije Promat
Javite se našem timu za tehničku podršku ako imate pitanja u vezi sa rešenjima za pasivnu protivpožarnu zaštitu, našim proizvodima i sistemima ili vam treba savet za ugradnju...
Tehnička dokumentacija
Pronađite listove sa podacima o proizvodima, brošure o sistemima, deklaracije o performansama, uputstva za ugradnju i druge dokumente koji Vam trebaju da biste obavili posao.
