Wybrane aspekty projektowania awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne ma na celu oświetlenie określonej strefy w sposób niezwłoczny, automatycznie i na wystarczający czas w przypadku, gdy zawiedzie zasilanie oświetlenia podstawowego. Równie ważną funkcję przy ewakuacji pełnią znaki bezpieczeństwa. Dowiedz się, jakie parametry są określone dla tych systemów.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne powinno się uruchomić, gdy zostaje uszkodzona jakakolwiek część zasilania oświetlenia podstawowego. Oprawy oświetlenia awaryjnego łącznie z zespolonymi, zasilane w sposób nieciągły, działają nawet po uszkodzeniu końcowego obwodu oświetlenia podstawowego. Instalacja oświetlenia awaryjnego z centralną baterią powinna posiadać przewody i kable wraz z zamocowaniami, które wykazują ognioodporność o takim czasie, w jakim ma działać oświetlenie awaryjne.

Sprawdź, jak należy zaprojektować oświetlenie ewakuacyjne i jakie normy mają spełniać znaki bezpieczeństwa.

Oświetlenie ewakuacyjne przepisy

Zadaniem oświetlenia awaryjnego ewakuacyjnego jest:

• oświetlanie znaków drogi ewakuacyjnej,
• wytwarzanie natężenia oświetlenia wzdłuż dróg ewakuacyjnych, tak aby możliwy był bezpieczny ruch w kierunku wyjścia do miejsca zapewniającego bezpieczeństwo,
• ułatwianie zlokalizowania i użycia alarmu pożarowego i sprzętu przeciwpożarowego rozmieszczonych wzdłuż dróg ewakuacyjnych.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne należy uruchamiać nie tylko w przypadku całkowitego uszkodzenia zasilania podstawowego, ale również przy uszkodzeniu lokalnym – np. uszkodzeniu obwodu końcowego. Oświetlenie awaryjne powinno być zasilane napięciem nieprzekraczającym napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale.

Minimalny czas stosowania oświetlenia awaryjnego w czasie ewakuacji powinien wynosić 1 godzinę. W strefie otwartej 50% wymaganego natężenia oświetlenia powinno być wytworzone w ciągu 5 s, a pełny poziom natężenia oświetlenia – w ciągu 60 s.

Oświetlenie ewakuacyjne wymagania

W zakresie projektowania oświetlenia ewakuacyjnego jest dostępnych ponad kilkanaście różnych przepisów oraz specyfikacji technicznych m.in.:

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz U. Nr 75 poz., 690 z późn. zmianami);
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 poz. 719);
3. PN EN 1838:2013 „Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie awaryjne”;
4. PN EN 50172:2005 „Systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego”;
5. PN-EN 60598-2-22:2015 „Oprawy oświetleniowe – Część 2-22: Wymagania szczegółowe – Oprawy oświetleniowe do oświetlenia awaryjnego”.

Gdzie stosować oświetlenie ewakuacyjne?

Zgodnie z przepisami (wspomniane punkty 1 i 2) oświetlenie ewakuacyjne należy stosować:

1. w pomieszczeniach:

• widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych;
• audytoriów, sal konferencyjnych, czytelni, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych przeznaczonych dla ponad 200 osób;
• wystawowych w muzeach;
• o powierzchni netto ponad 1000 m2 w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym;
• o powierzchni netto ponad 2000 m2 w budynkach użyteczności publicznej, budynkach zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach produkcyjnych i magazynowych;

2. na drogach ewakuacyjnych:

• z pomieszczeń wymienionych w pkt. 1;
• oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym;
• w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do użytku osób o ograniczonej zdolności poruszania się;
• w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne nie jest wymagane w pomieszczeniach, w których awaryjne oświetlenie zapasowe spełnia warunek określony w ust. 5 dla awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego.

Zobacz także:

Oświetlenie awaryjne – rozmieszczenie

Rozmieszczenie opraw oświetlenia awaryjnego powinno być poparte obliczeniami natężenia oświetlenia w miejscach, gdzie należy się spodziewać najmniej korzystnych warunków (zmiana kierunku drogi ewakuacyjnej, pomieszczenia wysokie itp.). Przy projektowaniu nie należy uwzględniać współczynników odbić od ścian, podłogi i sufitu, szczególnie należy za to zwrócić uwagę na wysokość pomieszczeń.

Aby zapewnić właściwą widzialność umożliwiającą ewakuację, muszą zostać oświetlone strefy o określonej przestrzeni. Z wymagania tego wynika, że oprawy oświetleniowe należy umieścić co najmniej 2 m nad podłogą. Oprawy oświetleniowe zgodne z normą (pkt 5) powinny być usytuowane w pobliżu każdych drzwi wyjściowych oraz w takich miejscach, gdzie może znajdować się potencjalne niebezpieczeństwo lub jest umieszczony sprzęt bezpieczeństwa.

Projektowanie systemu oświetlenia ewakuacyjnego – o czym warto pamiętać?

Przed utworzeniem projektu należy mieć na uwadze to, że ludzie starsi potrzebują więcej światła oraz więcej czasu, aby przystosować się do niskiego poziomu oświetlenia podczas zagrożenia lub na drodze ewakuacyjnej. Osobom ewakuowanym można oszczędzić nerwów i paniki dzięki strategicznemu rozmieszczeniu znaków wskazujących drogę wyjścia z miejsca przebywania. Jest więc bardzo ważne, aby znaki te były dobrze widoczne i czytelnie rozmieszczone.

Aby mieć pewność, że system awaryjnego ewakuacyjnego oświetlenia jest wykonany zgodnie z normą PN-EN 1838, należy wcześniej opracować projekt pokazujący układ funkcjonalny budynku, punkty alarmu pożarowego i sprzętu przeciwpożarowego. Ważne jest, aby otrzymane projekty uwzględniały położenie wszystkich struktur, które mogą stanowić przeszkodę dla ewakuacji. W szczególności na rzutach powinny być podane wszystkie oprawy i podstawowe komponenty instalacji.

Znaki bezpieczeństwa – wytyczne

Znaki bezpieczeństwa są to znaki przekazujące informacje:

• ogólną dotyczącą bezpieczeństwa, uzyskaną przez kombinację barwy i kształtu znaku,
• szczegółową dotyczącą bezpieczeństwa, przez dodanie symbolu graficznego lub tekstu.

Rozróżniania się znaki:

• oświetlone zewnętrznie – przez zewnętrzne źródło światła,
• oświetlone wewnętrznie – przez wewnętrzne źródło światła.

Znaki ewakuacyjne przy wszystkich wyjściach awaryjnych i wzdłuż dróg ewakuacyjnych powinny być tak oświetlone, aby jednoznacznie wskazywały drogę ewakuacji do bezpiecznego miejsca. Znaki powinny w ciągu 5 s osiągać luminancję o wartości 50% wymaganej luminancji, a w ciągu 60 s osiągać luminancję o wartości wymaganej. Barwy powinny spełniać wymagania standardu ISO 3864.

Podstawowe wymagania dotyczące znaków bezpieczeństwa i pierwszej pomocy:

• luminancja każdej części barwnej znaku powinna wynosić co najmniej 2 cd/m² we wszystkich kierunkach widzenia mających znaczenie dla bezpieczeństwa;
• stosunek maksymalnej do minimalnej luminancji zarówno białych, jak i barwnych części znaków bezpieczeństwa powinien być nie większy niż 10:1;
• stosunek luminancji części białej znaku do luminancji części barwnej znaku nie powinien być mniejszy niż 5:1 i większy niż 15:1,
• montaż znaków ewakuacyjnych powinien odbywać się w zakresie nie większym niż 20 stopni w odniesieniu do poziomej linii widzenia oraz w zależności od zasięgu rozpoznawanego znaku.

Podstawowym standardem technicznym dla znaków ewakuacyjnych jest PN-EN ISO 7010:2012/A1:2014-04 „Symbole graficzne – Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa – Zarejestrowane znaki bezpieczeństwa”.

Zobacz także: