Wybrane aspekty instalacji tryskaczowych przeciwpożarowych

Instalacja tryskaczowa to stałe urządzenie gaśnicze wodne zapewniające ochronę danej przestrzeni w razie pożaru. Składa się ze źródła zasilania w wodę, jednej lub kilku sekcji tryskaczowych oraz prowadzących do nich przewodów rurowych. Głównym zdaniem instalacji tryskaczowej jest wykrycie i ugaszenie wodą pożaru w jego wczesnej fazie lub utrzymanie pożaru pod kontrolą do czasu ugaszenia go za pomocą innych sił lub środków.

W urządzeniach zraszaczowych gaśniczych rury wodne zostały wyposażone w zraszacze rozmieszczone na odpowiednich odległościach i wysokościach (według PN EN -ISO 8421-4). Są przeznaczone do lokalizowania i gaszenia pożaru wypływającą wodą. Rury są napełniane wodą na skutek działania automatycznego urządzenia wykrywania lub ręcznego sterowania.

Z kolei urządzenia zraszaczowe zabezpieczające to samoczynne urządzenia składające się z przewodów rurowych z wodą. Do nich są przyłączone zraszacze, rozmieszczone na odpowiednich odległościach i wysokościach, przeznaczone do podawania wody.

Instalacje tryskaczowe – projektowanie, kluczowe parametry

Przy projektowaniu instalacji tryskaczowej należy pamiętać o dobraniu lub obliczeniu wszystkich parametrów, które są niezbędne do prawidłowego doboru instalacji i urządzeń. Poniższe parametry można uznać za kluczowe jeszcze przed przystąpieniem do procesu projektowania:

• typ zastosowanej instalacji.
• klasa zagrożenia pożarowego.
• intensywność zraszania.
• obliczeniowa powierzchnia działania.
• maksymalna powierzchnia chroniona przez jeden tryskacz.
• minimalny czas działania.

Niestety, ustawodawca nie przewidział w przepisach żadnych dodatkowych wymagań dla instalacji tryskaczowych przeciwpożarowych. Dlatego w zakresie wiedzy technicznej dopuszcza się stosowanie różnych standardów. W zależności od kraju, w którym obowiązuje dany standard, jak również innego podejścia i doświadczenia inżynierów czy projektantów, te specyfikacje w większym lub mniejszym stopniu różnią się od siebie. Dotyczy to nie tylko podejścia do samego procesu projektowania lub wymagań zawartych w każdym ze standardów, lecz nawet interpretacji poszczególnych parametrów. Te różnice bardzo często wyraźnie wskazują, który standard lepiej opisuje zabezpieczenie konkretnych przestrzeni.

Stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne – specyfikacje

Główną specyfikacją techniczną wykorzystywaną przy projektowaniu instalacji tryskaczowych w Polsce jest norma PN-EN 12845:2015-10 „Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja” (dotyczy tryskaczy z EN 12256-1). Specyfikacja nie została jednak wprowadzona do obowiązkowego stosowania. To pozwala projektantom na stosowanie innych wytycznych projektowych. Najczęściej wykorzystywanymi standardami są VdS-CEA 4001, NFPA 13 (oraz dla zraszaczy: LPC 2015, CEN/TS 14816 i VdS 2109).

Warto wspomnieć, że standardy różnią się od siebie podejściem. Przykładowo standard PN-EN 12845:2015-10 dostarcza podstawowych wymagań dla zaprojektowania SUG tryskaczowego oraz prezentuje podejście nakazowe (prescriptive approach).

VdS CEA 4001:2014-04 to zbiór wytycznych opracowywanych przez niemiecką instytucję rzeczoznawczą. VdS Schadenverhütung GmbH to stuprocentowa spółka będąca własnością Stowarzyszenia Niemieckich Towarzystw Ubezpieczeniowych (GDV). Podstawę do opracowania zapisów tego standardu stanowią wytyczne Europejskiego Stowarzyszenia Ubezpieczycieli (Insurance Europe): CEA 4001 (edition 2013-08). Specyfikacja porusza takie kwestie jak: instalacja, eksploatacja i konserwacja instalacji tryskaczowych, wymagania stawiane tym urządzeniom, ich działanie prewencyjne czy rodzaje zagrożeń pożarowych. Najnowsze wytyczne zawierają również całkowicie zmienione rozdziały dotyczące atestu i dokumentacji. Wytyczne prezentują podejście nakazowe.

NFPA 13 „Instalacja urządzeń tryskaczowych” edycja 2016 jest standardem amerykańskim, którego pierwsza edycja została wydana w 1896 roku. Amerykanie mogą poszczycić się bardzo dużym doświadczeniem w instalacjach samoczynnych urządzeń gaśniczych wodnych. Najnowsza wersja standardu wymaga stosowania w połączeniu z innymi standardami m.in.:

• NFPA 20 „Standard for the Installation of Centrifugal Fire Pumps”,
• NFPA 25 „Standard for the Inspection, Testing, and Maintenance of Water-Based Fire Protection Systems”.

Podejście wymagań jest oparte na celach funkcjonalnych (performance-based approach).

Instalacja tryskaczowa a normy zharmonizowane

Warto wspomnieć o szeregu norm zharmonizowanych, które definiują jednoznacznie wymagania techniczne oraz funkcjonalne dla poniższych podzespołów instalacji tryskaczowej. Jest to norma PN-EN 12259 „Stałe urządzenia gaśnicze – Podzespoły urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych” i jej części:

• część 1: Tryskacze,
• część 2: Zawory kontrolno-alarmowe wodne,
• część 3: Zawory kontrolno-alarmowe powietrzne,
• część 4: Turbinowe urządzenia alarmowe,
• część 5: Wskaźniki przepływu wody.

Norma europejska obejmuje tylko urządzenia tryskaczowe z tryskaczami wymienionymi w EN 12259 oraz tryskacze ESFR. Specyfikacja nie obejmuje tryskaczy okiennych, Large Drop i Residential.

Instalacje tryskaczowe poradnik – co należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu?

Przy wykonywaniu projektu instalacji tryskaczowej powinniśmy wybierać takie urządzenia, które posiadają odpowiednie certyfikaty i zostały wprowadzone do obrotu w Polsce lub UE zgodnie z obowiązującym prawem i na postawie standardów zharmonizowanych lub specyfikacji technicznych. Bardzo często spotykanym problem podczas projektowania instalacji tryskaczowych jest brak podanych założeń czy przyjętego standardu lub tzw. „mieszanie standardów”, które nie powinno mieć miejsca.

Od wielu lat producenci stosują się do wymagań Underwriters Laboratories (UL) dotyczących konieczności stosowania osłon dla wszystkich tryskaczy ampułkowych. Należy pamiętać, że osłony powinny być zdjęte z tryskaczy dopiero, gdy urządzenie tryskaczowe jest zmontowane i znajduje się w stanie gotowości. Bardzo ważnym aspektem jest również współdziałanie instalacji tryskaczowej z instalacją wentylacji strumieniowej np. w garażach. Zachęcamy do zapoznania się z tym problemem w opisie kategorii: