Klasy odporności ogniowej przepustu instalacji rurowej oraz kryteria doboru systemu.

Podstawa prawna

W momencie gdy zaczynamy mówić o zabezpieczeniu ogniochronnym przepustów instalacyjnych, powinniśmy zacząć od zaznajomienia się z odpowiednimi podstawami prawnymi. Gdzie ich szukać? Znajdziemy je w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – a dokładniej w paragrafie 234, znajdującym się w dziale VI (Bezpieczeństwo pożarowe), rozdział 3 (Strefy pożarowe i oddzielenia przeciwpożarowe):

§ 234. Przepusty instalacyjne

1. Przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinny mieć klasę odporności ogniowej (E I) wymaganą dla tych elementów.

2. Dopuszcza się nieinstalowanie przepustów, o których mowa w ust. 1, dla pojedynczych rur instalacji wodnych, kanalizacyjnych i ogrzewczych, wprowadzanych przez ściany i stropy do pomieszczeń higienicznosanitarnych.

3. Przepusty instalacyjne o średnicy większej niż 0,04 m w ścianach i stropach pomieszczenia zamkniętego, dla których wymagana klasa odporności ogniowej jest nie niższa niż E I 60 lub R E I 60, a niebędących elementami oddzielenia przeciwpożarowego, powinny mieć klasę odporności ogniowej (E I) ścian i stropów tego pomieszczenia.

4. Przejścia instalacji przez zewnętrzne ściany budynku, znajdujące się poniżej poziomu terenu, powinny być zabezpieczone przed możliwością przenikania gazu do wnętrza budynku.

Temat odstępstw w zabezpieczeniu przejść instalacyjnych jest trudny i na pewno do rozważenia indywidualnie. Interpretacja przepisów w zależności od obiektów bywa różna, dlatego też z tego typu problemem wykonawca nie może zostać sam.

Kryteria doboru systemu do zabezpieczeń przepustów rur palnych i niepalnych

Określenie tworzywa rury

Podstawowy podział, jaki możemy spotkać w branży, to rury palne oraz niepalne – co w języku potocznym jest też określane jako rury plastikowe i stalowe. Będąc bardziej profesjonalnym, powinniśmy przyjąć minimum dwa zakresy:

• Rury do instalacji ogólnobudowlanej o temperaturze topnienia lub temperaturze rozkładu powyżej 1000°C – np. stalowe, żeliwne, miedziane, ze stopów miedzi lub niklu, które mogą być izolowane lub nieizolowane. Grupę tą można nazwać rurami metalowymi i zaliczyć do nich rury z powłoką zapewniającą główną klasyfikację co najmniej A2, wg. EIN 13501-1.

• Rury do instalacji ogólnobudowlanych niesklasyfikowane w klasie A1 lub A2 wg EN 13501-1 – np. rury z tworzyw sztucznych, z termoplastycznego lub termoutwardzalnego materiału, zawierające materiały niehomogeniczne jak np. rury z tworzyw sztucznych zbrojone włóknami szklanymi lub rury warstwowe. Rury te mogą być izolowane lub nieizolowane i nazywane są rurami z tworzyw sztucznych.

Rury z tworzyw sztucznych są kategorią najbardziej rozbudowaną i różnorodną, przez co ich zabezpieczenie stanowi największy problem dla wykonawców, projektantów, jak i osób odbierających. Na rynku biernej ochrony przeciwpożarowej mamy opaski, kołnierze oraz masy ogniochronne, ale nawet one nie zawsze są w stanie zabezpieczyć wszystkie rury palne. Biorąc pod uwagę typ instalacji oraz jej funkcję, spotykamy na każdym rynku różnorodne tworzywa, jak np. PVC-U, PP-HT, PP Stabi glass, PP-R czy PEX.

Określenie średnicy oraz grubości ścianki rury

To, że wiemy z jakim tworzywem rury mamy do czynienia, to już połowa sukcesu. Teraz powinniśmy sprawdzić, jakiej średnicy są rury do zabezpieczenia oraz jaka jest grubość ścianki. Jest to bardzo ważne, aby dopasować odpowiednie rozwiązanie. Każde z tworzyw zostaje przebadane w pewnym zakresie minimalnej i maksymalnej średnicy rury, jak i minimalnej oraz maksymalnej grubości ścianki. Wbrew pozorom w przypadku działania materiału pęczniejącego istotne jest czy mamy do czynienia z ścianką o grubości 3 mm, czy może 18 mm. W zależności od tych parametrów może się zmieniać ilość materiału pęczniejącego lub jego umiejscowienie. W tym zakresie mamy bardzo duże doświadczenie, ponieważ badaliśmy rury o średnicach 16 mm, jak i 710 mm, oraz o ściankach od 1 mm do 43 mm.

Występowanie izolacji na rurze oraz jej typ

To czy rura jest izolowana, czy nie, może się okazać kluczowe dla doboru odpowiedniego produktu do zabezpieczenia przepustów instalacyjnych. Podstawowy podział izolacji to izolacje palne, jak np. szara PE, lub niepalne – np. wełna mineralna. W przypadku każdej z nich mamy określoną daną klasę reakcji na ogień. W zależności czy jest to materiał palny, czy niepalny, może ulec zmianie produkt dobrany do rozwiązania. W przypadku izolacji w klasie B użytym produktem będzie prawdopodobnie opaska lub kołnierz, czyli materiał pęczniejący – a już w przypadku izolacji z wełny mineralnej, czyli niepalnej, będą to masy do aplikacji bezpośredniej na rurze lub wokół rury z izolacją. Oprócz stopnia palności, izolacje możemy podzielić na przechodzące przez przegrodę lub przerywane, czyli CS i LS oraz CI i LI, zgodnie z tabelą 1.

Sprawdzenie typu przegrody oraz jej grubości

Weryfikacja przegrody, przez którą przechodzi instalacja, to nie tylko określenie czy mamy do czynienia ze ścianą lub stropem, a dokładna jej charakterystyka. Coraz nowsze technologie budowy budynków to także często innowacyjne i niestandardowe przegrody lub materiały, z których zostały wykonane. Aby dobrać odpowiednie rozwiązanie ogniochronne, trzeba określić z czego została wykonana przegroda.

• Stropy – najpopularniejszym przypadkiem są stropy żelbetowe, ale wykorzystywane są też gęstożebrowe o różnych systemach, prefabrykowane (np. płyty żerańskie), półprefabrykowane (np. filigran) czy drewniane zabezpieczone ogniochronnie.

• Ściany – murowane z materiałów ceramicznych lub betonowych, żelbetowe, lekkie o konstrukcji stalowej lub drewnianej czy drewniane o konstrukcji pełnej.

Rodzaj przegrody, materiał z którego jest wykonana oraz grubość mają kluczowy wpływ na dobór odpowiedniego zabezpieczenia. Zgodnie z normą EN 1366-3 nie ma możliwości przebadania jednego typu przegrody i uzyskania rozszerzenia na wszystkie możliwe. Prawie każda z przegród musi być zbadana indywidualnie, aby producent dysponował aprobowanym rozwiązaniem na zabezpieczenie przepustów instalacyjnych w tego typu przegrodzie.

Określenie konfiguracji zakończenia rury (U/U, C/U, U/C i C/C)

Norma badawcza dla przejść instalacyjnych PN-EN 1366-3 określa, jak należy badać przejścia rur instalacyjnych w zależności od ich zastosowania. Oznacza to, że jeżeli chcemy zabezpieczyć np. rury kanalizacyjne, to określone są odpowiednie konfiguracje zakończenia rur. Instalacje muszą być badane o długości równej minimum 2 x 500 mm (500 mm z każdej ze stron przegrody) plus grubość przegrody. Różne są konfiguracje zakończenia dla rur z tworzyw sztucznych, a różne dla metalowych.

Oznacza to, że rury metalowe przebadane w konfiguracji U/U lub C/C i rury z tworzyw sztucznych o konfiguracji C/U i C/C nie mają żadnego zastosowania zgodnie z powyższą normą.

Konfiguracje typu C/C są najłatwiejsze do zbadania – ale zgodnie z tabelami powyżej nie mają żadnego zastosowania.

Zapoznanie się z powyższymi kryteriami powinno nam ułatwić dobór odpowiedniego systemu zabezpieczenia ogniochronnego przepustów instalacyjnych. Każdy z tych punktów jest bardzo istotny, choć w prawdziwych realiach budowy nie zawsze egzekwowany, przez co istnieje ryzyko nieodpowiedniego działania systemu podczas pożaru. W czasie realnego zagrożenia takie niedopatrzenia mogą powodować nieodwracalne negatywne skutki dla życia i bezpieczeństwa ludzi.